İş Yerinde Tükenmişliğin Üstesinden Gelmek

7 Haziran 2024

İş Yerinde Tükenmişliğin Üstesinden Gelmek

Tükenmişlik, genellikle yoğun bir iş hayatının sonucu olarak gelişen ve kişinin yaşam kalitesini ciddi ölçüde etkileyen bir durumdur.

Bireylerin hem iş, hem de özel hayatlarından kopmalarına yol açabilen bir stres bozukluğu olarak tanımlanabilecek tükenmişlik sendromu, günümüzde iş hayatında sıkça karşı karşıya kalınan olumsuzluklardan biridir.

Tükenmişlik Sendromu Nedir?

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre tükenmişlik sendromu, “Başarılı bir şekilde yönetilemeyen kronik iş yeri stresinden kaynaklanan bir sorundur. Bu psikolojik durum; aşırı ve uzun süreli stresin neden olduğu duygusal, fiziksel ve zihinsel bir yorgunluk halidir.” şeklinde tanımlanmıştır.

Buna göre; birey zaman içinde kronikleşmiş bir şekilde yorgunluk yaşar; işinden soğur ve kendi içine çekilir.

Yaşanan bu yoğun stres sonucunda iş performansı düşer ve kişi sürekli artan bir şekilde yetersiz olduğunu hissetmeye başlar. Bu düşük performans ise daha fazla stresi beraberinde getirir.

Tükenmişlik sendromu bireyin normal şartlarda kariyerinden, arkadaşlıklarından veya aile etkileşimlerinden aldığı keyfi ve başarı duygusunu azaltan, bireysel kimliğin kaybedildiğine inanılmasına yol açan bir zihinsel ve fiziksel tükenme durumudur. Aynı zamanda bir iş hayatı stresi türüdür.

Şirket kültürüne yerleşmiş olan rekabet durumu, tükenmişlik sendromunun en temel sebepleri arasındadır. Tükenmişlik sendromu kişilerin özel hayatlarına da yansır. Bireyler memnuniyetsizlik ve hoşnutsuzluk duygularını mesai saatleri dışında da yoğun biçimde yaşamaya devam eder. Böylece kişi, içinden çıkması zor bir memnuniyetsizlik döngüsü içine girmiş olur.

Tükenmişlik devam ettikçe, daha önce keyif aldığınız aktivitelere ve sorumluluklara karşı ilgi ve motivasyonunuzu kaybetmeye başlarsınız. Enerjinizle birlikte üretkenliğiniz azalır, kendinizi giderek çaresiz, umutsuz, yorgun ve küskün hissedersiniz.

Sürekli bitkin, sinirli, başarısız, özgüvensiz hissetmeye başlarsınız ve işi bırakıp uzak bir sahil kasabasına yerleşmek en büyük, hatta tek hayaliniz olmaya başlar.

Tükenmişliğe Giden Yolda Mısınız?

Aşağıdaki durumları deneyimliyorsanız, tükenmişliğe giden yolda olma ihtimalini göz önünde bulundurmanız faydalı olabilir;

Her gününüz kötü geçiyorsa,
İş hayatı, size tamamen zaman ve enerji kaybı gibi geliyorsa,
Her zaman mutsuz ve yorgunsanız,
Sorumluluklarınızı yerine getirmekte zorlanıyorsanız,
Yaptığınız işle alakalı olarak ilgi ve istek kaybı oluşmaya başladıysa,
Sadece işle ilgili değil, artık daha önce keyif aldığınız şeylerden de keyif alamıyor ve yapmak istemiyorsanız,
Kaygı düzeyinizde artış varsa,
Yaptığınız hiçbir şeyin bir fark yaratmadığını hissediyorsanız,

tükenmişlik sendromu kapınızı çalıyor olabilir.

Tükenmişliğin Nedenleri Nelerdir?

Tükenmişlik genellikle iş dünyası ile ilişkilendirilmiştir, ancak sadece çalışan bireylerde görülmez. Yıllardır tatil yapmayan, çocuklarla, ev işleriyle ilgilenen yıpranmış ev hanımları, mezuniyetine az kalmış, sürekli ders çalışan öğrenciler ve çalışmalarının değer görmediğini hisseden herkes, tükenmişlik riski altındadır.

Tükenmişlik, yalnızca stresli işlerden veya aşırı sorumluluktan kaynaklanmaz. Yaşam tarzınız ve kişilik özellikleriniz de dahil olmak üzere birçok faktör tükenmişliğe katkıda bulunur. Aslında boş zamanlarınızda ne yaptığınız ve dünyayı nasıl gördüğünüz de iş stresi kadar büyük bir rol oynayabilir.

Tükenmişliğin İşle İlgili Nedenleri

İşiniz üzerindeki kontrolünüzün azaldığını ya da yok olduğunu hissetmek.
Yaptığınız iyi işler için takdir görmemek.
Belirsiz veya aşırı talepkâr iş beklentileri.
Monoton veya basit işler yapmak.
Kaotik veya baskıcı bir iş yerinde çalışmak.
Yardım istemekten çekinmek.

Tükenmişliğin Yaşam Tarzı ile İlgili Nedenleri

Sosyalleşmek veya dinlenmek için kendinize yeterli zaman ayırmamak.
Yakın, destekleyici ilişkilerin olmaması.
Başkalarından yeterince yardım almadan çok fazla sorumluluk üstlenmek.
Yeterince uyumamak.

Tükenmişliğin Kişilik Özellikleriyle İlgili Nedenleri

Mükemmeliyetçilik. Hiçbir şeyin yeterince iyi olmadığı yaklaşımı.
Kendinize ve dünyaya kötümser bakış.
Kontrolü elinde tutma ihtiyacı, başkalarına devretme konusunda isteksizlik.
Yüksek başarı isteği.

Tükenmişlikten Kurtulmanın Yolları

İyi haber şu ki, tükenmişlikten kurtulmanın, toparlanmanın ve işinizden yeniden keyif almayı öğrenmenin yolları var. Öncelikle duygularınız konusunda kendinize karşı dürüst olmanız ve tükenmişliğin farkına varmanız gerekir. Sorunu göremezseniz, ilerlemeniz zor olacaktır. 

İşvereninizle konuşun ve ona durumunuzu bildirin. Enerjinizi yeniden toplamak için biraz ara vermeniz önerilebilir. Eğer bu teklif edilmiyorsa, durumunuzu yeniden değerlendirmek için kısa da olsa kendiniz izin talep edin. Kafanızı boşaltmak ve gevşemek için bir tatile çıkın. Tekrar işe geri dönmeden önce, tükenmişliğe neden olan, iş yerinizdeki stres yaratan faktörleri netleştirin ve bunlarla başa çıkmanın yeni yollarını arayın.

İş ve özel yaşam dengesini kurmaya çalışın. Kişisel bakımınıza öncelik vermeniz ve kendinize zaman ayırmanız önemlidir. Bunlar, gün boyunca mola vermek veya öğle yemeği sırasında yürüyüşe çıkmak gibi basit aktiviteler olabilir. Stresli anlarda stresinizi azaltmak için nefes alma tekniklerini uygulamak da tükenmişlikle başa çıkma konusunda yardımcı olabilir.

Hobilerinize vakit ayırın ve keyif aldığınız aktiviteleri iş dışındaki sevdiğiniz arkadaşlarınız veya aile bireyleriniz ile birlikte gerçekleştirmeye çalışın. Sinemaya, tiyatroya gitmek veya kalabalık bir ortamda insanlar arasına karışıp, kahvelerinizi yudumlarken arkadaşınızla sohbet etmek de önemli ihtiyaçlardır. Bunlar için yeterli vaktinizin olmadığını düşünüyorsanız, iş yerinizden iyi anlaşabildiğiniz bir arkadaşınız ile birlikte öğle tatillerinde iş dışı konularda sohbet edebilir, akşam iş çıkışında bir yemek yiyebilirsiniz.

İş hayatında sınırlarınızın farkında olun. İşe yeni başlayan çalışanlar, becerilerini hızlıca göstermek ve kendilerini üstlerine kanıtlamak için her şeye “evet” deme eğilimindedir. Bu tehlikeli olabilir. Er ya da geç kendinizi birçok görevin içinde boğulurken bulabilirsiniz. Bu sorunu çözmek için “hayır” demeyi öğrenin.

Yöneticinize, iş temposundan veya ortamından ne kadar bunaldığınızı nazik bir dille ifade edebilir, belirli aralıklarla bir Happy Hour düzenlemek, bazı günlerde ekip olarak birlikte ofis dışında, güzel bir ortamda çalışmak gibi farklılıklar yaratmanın tüm ekibe ne kadar iyi geleceğinden bahsedebilirsiniz.

Tükenmişlikle tek başınıza mücadele etmekte zorlanıyorsanız, bir psikologdan destek isteyin. Psikologlar, işinizde huzurlu ve stresten uzak bir ortam yaratabilmeniz için sağlıklı başa çıkma stratejilerini öğrenmeniz ve daha iyi hissetmeniz konusunda size yardımcı olabilirler.

Bazen, akşam yorgun ve bitkin bir halde işten eve döndüğümüzde, aslında temiz havada bir yürüyüş yapmanın ne kadar güzel olacağını düşünür, ancak “çok yorgunum” diyerek bu fikri hemen bir kenara atarız. Canımız bir şey yapmak istemez ve her akşam olduğu gibi elimize kumandayı alır televizyon karşısında vakit geçirir veya telefonda boş boş dolaşır, oyun oynarız.Ç

Ve hiçbir şey değişmez.

İşte o ilk adımı atmalısınız. Üstünüzü değiştirin ve o yürüyüşe çıkın. Çok iyi gelecektir. Bir sonraki akşam bunu tekrar yapmak için ne kadar istekli olacağınıza ve bu “İlk Adımlar”ın zamanla hayatınızda ne kadar çok değişiklik yaratacağına şaşıracaksınız.

Yazımıza bitirirken, son olarak şunu da hatırlatmadan edemeyeceğiz; Baktınız denediğiniz hiçbir “ilk adım” fayda etmiyor, o zaman belki de başka “harika bir tükenmişlikten kurtulma çözümü”nün tam zamanıdır sizin için. Tebrikler, moralinizi yükseltin lütfen, iş değişikliği vaktiniz gelmiş !😊

Blog