Pandemi Sonrası Esnek/Kişiselleştirilmiş Yan Haklar
Pandemi Sonrası Esnek/Kişiselleştirilmiş Yan Haklar
Pandemi ile birlikte iş yaşantımızda, uzaktan çalışmanın beraberinde getirdiği birçok zorunlu dönüşüm yaşandı.
Çalışma koşullarındaki bu farklılaşma ile birlikte çalışanların talep ve yönelimleri, pandemi sonrasında da kalıcı olarak değişiklik göstermeye devam edecek görünüyor.
İşveren tarafından sağlanan yan haklar ile ilgili, çalışanların öncelikleri ve bunların kişiye uygun olarak uygulanması isteği de bu taleplerden sadece biri olarak karşımıza çıkıyor.
Uzaktan ve hibrit çalışmanın yaygınlaştığı bu son dönemde, çalışanların tercihlerine göre kişiselleştirilen yan haklar, şirketleri rakiplerinden ayırmak ve tercih edilen şirket haline getirmekle birlikte, mevcut çalışanların motivasyon ve bağlılıklarını arttırma konusunda da önem taşıyan en temel unsurlardan biri olarak öne çıkıyor.
Esnek yan haklar, şirketler için temel olarak motivasyon sağlama, bağlılığı ve üretkenliği artırma, maliyetlerde tasarruf ve markanın gelişimine katkı gibi avantajlar sağlarken, çalışanlar için ise tasarruf, tercih edebilme özgürlüğü ve buna bağlı olarak şirkete karşı artan bağlılık duygusu olarak önem kazanıyor.
Esnek/Kişiselleştirilmiş Yan Haklar Ne Demek?
Esnek yan haklar, çalışanların performansına ve bireysel ihtiyaçlarına göre kapsamı şirketler tarafından belirlenen, maaş dışı ek faydalar bütünü olarak tanımlanabilmektedir.
Çalışana yemek ücreti, yol ücreti, yakıt kartı, yıllık izin hakkı, giyim ve alışveriş çekleri, hediye kartları, internet paketi, online platform üyelikleri, erzak yardımı, kişisel gelişim ödenekleri, spor salonu üyeliği, bireysel emeklilik sistemi desteği, aile kapsamlı özel sağlık sigortası, çocuklu çalışanlar için kreş yardımı gibi birçok konuda tercih yapma imkanı sağlar.
İş yaşamındaki dönüşümler ile birlikte, işveren tarafından daha önce sabit olarak sunulan yan hakların, kişiye göre uyarlanabilir olmasının önemi anlaşılmış ve bu doğrultuda ‘esnek yan haklar’ kavramı ortaya çıkmıştır. Esnek yan haklar, işverenin sağladığı yan hakların içinden belirlenen bütçe dahilinde, çalışan tarafından kendisine uygun olanların seçilebilmesi ve kendi içinde dönüştürülebilmesi, eklenip çıkarılarak kendisine uygun hale getirilmesi olanağı şeklinde özetlenebilir.
Esnek yan haklar paketlerinin oluşturulmasında ve tercih edilmesinde çalışanların yaşları, pozisyonları, cinsiyetleri, medeni durumları, çalıştıkları konum ve çocuklu olup olmamaları dahi belirleyici olabilmektedir. Örneğin bekar çalışanlar tatil paketi, online platform üyelikleri ve spor yardımını tercih edebilirken, evli çalışanlar BES ve alışveriş kartından faydalanmak isteyebilmektedir. Sağlık sigortasına eş ve çocukların dahil edilebilmesi yan hakkı, bekar çalışanlar için anlamlı değildir. Yurtdışından çalışan birine sadece İstanbul’daki bir restoranda geçerli olan yemek çeki tanımlanması da öyle. Aynı şekilde erkek ve kadın çalışanlar arasında ulaşım, sağlık sigortası, alışveriş tercihleri gibi konularda da farklılıklar görülmektedir.
Çalışanlara, dönemsel ihtiyaçları ve yaşam tarzlarına uygun şekilde kendi yan haklar paketini oluşturma ve zaman içerisinde değişen ihtiyaçlarına göre bu paketi yeniden yapılandırabilme imkanı sağlanmalıdır.
Tüm bu seçenekler artık işe alım süreci ve çalışan bağlılığı açısından önem arz ettiğinden, günümüzde şirketler tarafından çalışanlara doğrudan toplam kazanç paketinin bir parçası olarak sunulmaktadır.
En Çok Tercih Edilen Yan Haklar Nelerdir?
Çalışanlar tarafından en çok önemsenen yan hakların başında, çeşitli indirim ve kampanya ile tasarruf edilmesine de katkıda bulunan yemek kartları gelmektedir.
Kurumların çalışanlara uzun süredir sağladığı ve artık klasik denilebilecek yan haklardan bir diğeri ise alışveriş çekleri/hediye kartlarıdır. Bu geçmiş yıllarda şirket tarafından belirlenen bir markada yapılabilecek alışverişi içerirken, günümüzde dijital kodlar sayesinde çalışanlara çeşitli markalardan alışveriş yapma imkanı sunar.
Evli çalışanlar, eş ve çocuklarının da özel hastane imkanlarından faydalanabildiği, ailelerini kapsayan özel sağlık sigortası paketini tercih edebilmektedir.
En çok tercih edilen diğer yan haklar arasında ise erzak yardımı, gözlük, diş, diyet programları gibi ilave sağlık hizmetleri, internete girebilen akıllı telefonlar ve tabletler, yol yardımı, temel ihtiyaçlar için indirimli alışveriş imkanı, spor kulübü üyelikleri ve kreş imkanı gibi seçenekler bulunmaktadır.
Pandemi Sonrası Değişen Yan Haklar Uygulamaları
Pandeminin bir sonucu olarak, bazı özel konularda çalışan farkındalığının yüksek derecede öne çıktığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Bunların en başında, sağlık sigortası kapsamı geliyor ve önümüzdeki dönemde de gündemde kalmaya devam edecek görünüyor.
Bunun yanında, ruh sağlığı ile ilgili farkındalık uygulamaları da günlük çalışma hayatımızda sıklıkla yerini almaya başladı. Bu konuda çalışan motivasyonunu artırmak ve anksiyeteyi azaltmak amacıyla çokça online eğitim, mobil uygulama ve psikolojik destek amaçlı seans düzenlenmekte.
Pandemi kapsamında çocukların uzaktan eğitime geçmesi ile birlikte, ebeveynlerin buna bağlı olarak esnek çalışma saatleri ihtiyacı da zorunlu hale gelmeye başladı. Bu istekleri daha kısa çalışma saatleri, projeler için daha az sıkışık teslim tarihleri gibi değişiklikler takip etti. Bu esneklikleri deneyimleyen çalışanların bu konudaki talepleri kalıcı olarak iş yaşantımıza artık kalıcı olarak dahil olabilir.
Ağustos 2020’de McKinsey tarafından 278 yöneticiyle yapılan bir anket sonucunda, ekiplerine güvenen, motivasyonlarına önem veren ve işin nerede ve ne zaman yapılmasından çok, verilen işin zamanında yetişmesine odaklanan şirketlerin sunduğu alternatiflerin çalışanları çok mutlu ettiği, şirkete ciddi anlamda bağlılık sağladığı görülmüştür. Uzaktan çalışma uygulamalarında sonuç odaklı ve hızlı davranan şirketler ekiplerine olan güveni gösterme konusunda öne geçtiler.
Eğlenme ihtiyacı ise, bu yeni dönem çalışma uygulamalarının bir başka sonucu olarak karşımıza çıktı. Hayatını çok büyük oranla evde geçiren çalışanlar için online motivasyon toplantıları yapan, online film/dizi platform üyelikleri gibi evde eğlenceyi destekleyen uygulamalar şirketler arasında fark yarattı.
Pandemi döneminde tüm çalışanlar için en büyük sorunlardan biri ise sosyalleşme eksikliği oldu ve ofislere uygun koşullarda, esnek çalışma alternatifleri ile dönmek herkes için önem kazanmaya başladı.
Pandemi Sonrası Çalışma Hayatı Nasıl Devam Edecek?
Bazı değişiklikler, kalıcı olarak iş yaşantımızda kalmaya devam edebilir ve beraberinde de bazı yenilikleri getirebilir. Beklentilere göre;
Bazı firmalar şimdiden tamamen uzaktan çalışmaya geçmişken, görev tanımı uyan tüm pozisyonlar için hibrit yani ev/ofis karışık çalışma düzeni devam edecek.
İş arayışı kriterlerinde, Cumartesi çalışmama veya evden çalışma opsiyonu daha fazla sorgulanacak.
Hedefe yönelik yönetim anlayışıyla özellikle beyaz yaka çalışanların çalışma saatleri iyice önemsizleşecek, bunun yerine görevinin başarı kriteri olarak belirlenen hedeflerin yerine getirilmesi beklenecek. Performans da buna göre değerlendirilecek. Yani fazla mesai kavramı zamanla ortadan kalkacak.
Birçok şirkette başlayan yatay organizasyon yapısına geçme, daha da yaygınlaşacak. Organizasyon yapıları sadeleşecek. Kariyer yönetim sistemleri buna göre unvan odaklı değil, sorumluluk odaklı işleyecek.
Teknolojinin ve yapay zekanın hızla ilerlemesi ile birlikte, şirketlerin bazı pozisyonlar için çalışan ihtiyacı azalacak, görevlerdeki çeşitlilik sadeleşecek. Şirketlerin teknolojik sağlamlığını destekleyecek yeni roller ortaya çıkacak.
Çalışanlarda esneklik ve öz disiplin, çalışma hayatında aranan önemli özellikler olacak.
Otoriter yönetim anlayışı iyice etkisizleşecek, uzaktaki çalışanını da motive edebilen, güven ortamı oluşturabilen ilişki odaklı yönetim ve liderlik anlayışının olumlu etkisi daha çok fark edilecek.
Kurumlar çalışanlarına psikolojik destek vermeye daha fazla odaklanacak. Çalışanlara “well-being” temalı, yani beden, ruh ve zihin bütünlüğü ve mutluluğu konulu gelişim aktiviteleri sunmak yaygınlaşacak.
Ofis maliyetleri azalacağı için, çalışanın esnek çalışma konforunu sağlamaya yönelik yan haklar oluşacak.
Peki Pandemi Bize Neler Öğretti?
Pandemi ile beraber şirketler, aslında çalışanların zamanlarını oldukça iyi yönetebildiğini, şirkette bulunmanın her zaman gerekli olmadığını, iş ve özel hayat dengesinin önemini, çalışan ebeveyn olmanın zorluklarını, sosyalleşmenin değerini, çalışanların kendilerini özgür hissetmelerinin motivasyonları üzerindeki olumlu etkilerini, iş yerinin sağladığı ek faydaların çalışanlar tarafından yapılandırılmasının ne denli önemli olduğunu, ortam bağımsız çalışma olanağı sağlayabilecek teknolojiyle bu çalışmayı etkin ve yapıcı şekilde yönlendirerek iş yapış şekillerini yeni duruma uyarlayabilecek yöneticilere sahip olmanın ne derece önemli olduğunu öğrendi.
Bu uygulamaları ekipler sevdi ve benimsedi. Gelecekte de şirketlerin ve çalışanların tüm bu uygulamalardan vazgeçmeyeceğini, bu konulara odaklanan şirketlerin, motivasyonu ve verimliliği yüksek çalışanlar ile daha başarılı olacağına eminiz.
